هدیة الزائرین و بهجة الناظرین (کتاب)
|
| |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ عباس قمی |
| تاریخ نگارش | ۱۳۲۲ق |
| موضوع | زیارات چهارده معصوم |
| زبان | عربی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسه جهانی سبطین |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۳ش |
هَدیّةُ الزّائرین وَ بَهْجَةُ النّاظرین کتابی به زبان فارسی تألیف شیخ عباس قمی که به سال ۱۳۲۲ق در کربلا نگاشته است. این اثر مشتمل بر زیارات چهارده معصوم(ع)، مقامات و قبور علما در مشاهد و اعمال ماه‌ها، هفته‌ها و شبانه‌روز است. قمی، این اثر را بر اساس جغرافیای مناطق زیارتی تنظیم و موقعیت اماکن زیارتی و اطلاعات پیرامون آن را نیز گزارش کرده است.
مؤلف
عباس بن محمد رضا قُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و محدث قمی، از علمای شیعه در قرن چهاردهم قمری است. وی در دروس سید محمد کاظم طباطبائی یزدی، میرزا حسین نوری، میرزا محمدتقی شیرازی، سید حسن صدر کاظمی و سید ابوالحسن نقوی لکنهوئی شرکت کرد و در علم حدیث و تاریخ و نیز در فن وعظ و خطابه صاحب جایگاه بود. شیخ عباس قمی صاحب تألیفات بسیاری است که مشهور‌ترین آن‌ها عبارتند از: مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب(ع) دفن شد.
نام کتاب
از این اثر با نام «هدیة الزائرین فی تعیین مراقد الائمة الطاهرین(ع)» نیز نام برده شده، اما سید محسن امین در اعیان الشیعه، نام کتاب را «هدیة الزائرین و بهجة الناظرین» ذکر می‌کند. آقا بزرگ تهرانی هم در الذریعه، با همین نام یاد کرده و آن را کتاب خلاصه و جامعی دانسته که عامه مردم می‌توانند به هر مقدار که احتیاج به اعمال دارند از آن بخوانند.
انگیزه نگارش
محدث قمی در مقدمه کتاب، بهترین زاد و توشه را، پس از انجام واجبات و ترک محرمات، تمسک به اهل بیت(ع) می‌داند. وی زیارت و آداب آن را از جمله اعمال خیریه در سفر آخرت می‌داند و نگارش این اثر را در اجابت تقاضای مشهدی عباسعلی خیام تبریزی از مؤمنین و دوستداران اهلبیت و به علت نبود مجموعه زیارت حجج طاهرین و آداب و وظایف زائرین و همچنین نبود اعمال ماه‌ها و هفته‌ها در قالب کتابی خاص ذکر می‌کند.
تاریخ تألیف
مؤلف در پایان کتاب، تاریخ اتمام را روز پنجشنبه سوم ربیع الاول ۱۳۲۲ق در کربلا یادداشت نموده است.
محتوا
محدث قمی، این مجموعه را در یک مقدمه و چهارده باب مرتب ساخته است:
- مقدمه: در آداب سفر
- باب اول: در آداب زیارت
- باب دوم: درباره زیارت امام کاظم(ع) و امام جواد(ع) در کاظمین
- باب سوم: درباره زیارت ائمه سامرا
- باب چهارم: درباره زیارت مختصه و مطلقه سید الشهداء
- باب پنجم: درباره زیارت علی(ع)، اعمال مسجد کوفه، زیارت مسلم بن عقیل، مساجد سهله و صعصعه
- باب ششم: در بیان فضیلت و چگونگی زیارت رسول خدا(ص) و فاطمه زهرا(س)، ائمه بقیع و اعمال حاجیان در مکه و مدینه
- باب هفتم: درباره زیارت حضرت امام رضا(ع) در مشهد
- باب هشتم: درباره زیارات جامعه، زیارت از راه دور و زیارت وداع
- باب نهم: صلوات بر ائمه و نماز هدیه و توسل به آنان
- باب دهم: زیارت انبیا، امامزادگان، قبور مؤمنان و اصحاب ائمه
- باب یازدهم: اعمال ماه‌های سال و ایام متبرکه
- باب دوازدهم: اعمال عید نوروز
- باب سیزدهم: در اعمال پنجشنبه و جمعه و مختصری از ایام هفته
- باب چهاردهم: در اعمال هر روز و هر شب.
چاپ
انتشارت مؤسسه جهانی سبطین در قم در سال ۱۳۸۳ش، این کتاب را منتشر کرده است.
پانویس
منابع
- قمی، عباس، هدیه الزائرین و بهجة الناظرین، قم، مؤسسه جهانی سبطین، ۱۳۸۳ش.
- کنگره بزرگداشت، محدث ربانی، نور مطاف، قم، ۱۳۸۹ش.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تحقیق و تخریج حسن الامین، بیروت، دارالتعارف.
- تهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء.
- رفاعی، عبدالجبار، معجم المطبوعات العربیة فی ایران، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- هدیة الزّائرین و بهجة النّاظرین (هدیه زائر)، پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسه جهانی سبطین، تاریخ بازدید: ۱۸ اسفند ۱۳۹۹ش.